سازمان جهانی بهداشت، در راستای ارتقای بهداشت دست و آگاهی رسانی همگانی این امر در پیشگیری و کنترل عفونت ها، روز پنجم می میلادی را به عنوان روز جهانی بهداشت دست، نامگذاری نموده است.

 

شایعترین عامل در انتقال عفونت، از طریق دستهای آلوده می باشد و از طریق شستن دستها، خطر انتقال آلودگی به حداقل می رسد. لذا توجه به اصول عمومی بهداشت دست به شرح زیر ارائه می گردد:

بهداشت دست به دو روش استفاده از آب و صابون و استفاده از محلول ضد عفونی با بنیان الکلی انجام می شود.

کارکنان بهداشت و درمان بهداشت دست را در موقعیتهای ذیل رعایت نمایید.

1. قبل و بعد از تماس با بیماران.
2. قبل از جابجایی وسیله مورد استفاده در ارائه مداخلات تشخیصی درمانی تهاجمی برای بیمار (صرف نظر از پوشیدن
دستکش)
3. بعد از تماس با مایعات یا ترشحات بدن بیماران، غشاء مخاطی، پوست آسیب دیده یا پانسمان زخم بیماران.
4. در صورت احتمال تماس دست با موضع دیگر بدن بعد از تماس با ناحیه و یا موضع آلوده بدن در حین مراقبت ازیکبیمار.
5. بعد از تماس با اشیاء یا سطوح بی جان محیطی مجاور و نزدیک بیمار (مشتمل بر تجهیزات پزشکی.)
6. بعد از در آوردن دستکش استریل یا غیر استریل.
7. قبل از آماده سازی دارو و غذای بیماران، بهداشت دست به روش شستشو با آب و صابون ساده یا مالش دستها با الکل توصیه می شود.

در هنگامی که دستها به صورت مشهود آلوده و کثیف نمی باشند روش ارجح برای ضدعفونی روتین دستها، استفاده از محلول پایه الکلی می باشد. در صورت عدم دسترسی به محلول مناسب پایه الکلی، شستن دستها با آب و صابون معمولی توصیه میشود.

برای ضدعفونی معمول دستها در تمام موقعیتهای دیگر ارائه خدمات بالینی به شرح ذیل، مالش دستها با استفاده از محلولهای ضد عفونی دست با بنیان الکلی به عنوان روش ارجح توصیه میشود و علت این امر آن است که الکل سریعتر از صابون، میکروارگانیسمها را غیر فعال نموده و اثر آن پایاتر بوده و زمان کمتری نیز لازم است.

در صورتی که محلول ضد عفونی با بنیان الکلی بر اساس فرمولاسیون صحیح تولید شده باشد استفاده مکرر از آن برای بهداشت دست- هم چنان که در مراکز خدمات سلامت مرسوم است _در مقایسه با شستن دست با آب و صابون، شدت عوارض ناخواسته (خشکی و پوسته ریزی) کمتری را باعث میشود.
یکی دیگر از مزایای رعایت بهداشت دست با استفاده از محلول ضدعفونی با بنیان الکلی عدم نیاز به وجود آب تمیز، صابون و دستمال کاغذی/ حوله یکبار مصرف برای انجام آن است و به همین علت نیز در بالین بیمار ساده تر قابل انجام است. با این حال موقعیتهای خاصی وجود دارد که فقط شستن دست با آب و صابون توصیه می شود.

روش صحیح شستن دست با آب و صابون

توجه: مدت زمان کل فرآیند 40 تا 60 ثانیه است.

همیشه از آب تمیز، روان و لوله کشی استفاده نمائید.

1.       ابتدا دستها را با آب مرطوب کنید.

2.       سپس کلیه سطوح دستها را با صابون بپوشانید.

3.       با استفاده از حرکات چرخشی، کف دستان را بهم بمالید

4.       کف دست راست را بر روی پشت دست چپ گذاشته (و بالعکس) و با فروکردن انگشتان به داخل هم آنها را به هم بمالید.

5.       کف دستها را مقابل هم گذارده و با فروکردن انگشتان به داخل هم، آنها را به هم بمالید.

6.       در حالیکه انگشتان به داخل هم قفل است، پشت انگشتان را روی کف دست دیگر گذارده و آنها را به هم بمالید

7.       انگشت شصت چپ (و بالعکس) را در در میانکف دست مقابل محکم گرفته و با حرکات چرخشی به هم بمالید.

8.       انگشتان قفل شده هریکاز دستان خود را درکف دست دیگر گذاشته وبا حرکات چرخشی رو به جلو و عقب بمالید.

9.       دستها را کاملاً آبکشی نمائید.

10.   با دستمال کاغذی دستها را کاملاًخشک نمائید.

11.   با همان دستمال کاغذی، شیر آب را بسته و دستمال را در سطل آشغال بریزید.

12.   اکنون دستهای شما تمیزاست

 

ضد عفونی دستها با استفاده از محلول ضدعفونی پایه الکلی:
توجه: مدت زمان کل فرآیند20تا30ثانیه است
1. مقدار کافی از محلول ضدعفونی دست با بنیان الکلی در فرمهای مختلف (فوم، ژل و محلول با ویسکوزیته پایین) که
تمامی سطوح دست را بپوشاند، در کف دست خود بریزید.
-2با استفاده از حرکات چرخشی کف دستهای خود را به هم بمالید.
 -3کف دست راست را بر روی پشت دست چپ گذاشته (و بالعکس) و با فرو بردن انگشتان به داخل هم آنها را به هم بمالید.
 -4کف دستان خود را درمقابل هم بگذارید و با فروکردن انگشتان آنها به داخل هم، دستها را به هم بمالید.
 -5در حالیکه انگشتها به داخل هم قفل است، پشت انگشتان را در برابرکف دست دیگر بگذارید و آنها را به هم بمالید.
-6شست راست (و بالعکس) را در در میانکف دست مقابل محکم بگیرید و با حرکات چرخشی به هم بمالید.
-7انگشتان قفل شده هریکاز دستهای خود را درکف دست دیگر بگذارید و با حرکات چرخشی رو به عقب و جلو بمالید.
* بگذارید دستهایتان کاملاً خشک شوند.

با توجه به این که دست مرطوب و خیس به آسانی آلوده شده یا میکروارگانیسمها را گسترش میدهد، خشک کردن مناسب
دستها جزء لاینفک فرآیند بهداشت دست است.