مریم بنایی، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در بیمارستان شهید آیت الله دستغیب، با اشاره به لزوم فراگیری مهارت های کنترل خشم گفت: خشم یکی از هیجانات پیچیده انسان و به عنوان یک واکنش بهنجار، مفید و متداول نسبت به ناکامی و بدرفتاری است اما وقتی این هیجان از کنترل خارج گردد، ویران کننده و باعث آسیب به خود فرد و دیگران می گردد پس لازم است تا مهارتهای کنترل آن را فرا بگیریم.

عوامل درونی و بیرونی برانگیختگی خشم

بنایی ادامه داد: دلائل برانگیخته شدن خشم می تواند بیرونی یا درونی باشد. از جمله عوامل درونی مانند افکاری که از انتظارات نا به جای فرد از خود و دیگران و یا احساس مقصر بودن نشات می گیرد و از عوامل بیرونی نیز می توان به بی احترامی و تحقیر شدن، پایمال شدن حق، مشکلاتی مانند از دست دادن اموال، درگیری خانوادگی و زناشویی اشاره نمود.

افراد با چه خصوصیاتی بیشتر خشمگین می شوند

معمولا افرادی که نیاز مبرم و سیری ناپذیر برای کامل بودن دارند، افرادی که ترس شدید از اشتباه کردن دارند افرادی که نیاز شدیدی به کنترل دیگران دارند، افرادی که از شنیدن عقاید دیگران هراس دارند، افرادی که نیاز به تایید و پذیرش دیگران دارند، افرادی که اعتماد به نفس پایین دارند و افرادی که تصور می کنند همواره با صلاحیت، شجاع، قدرتمند و قوی باید به نظر برسند، بیشتر مستعد خشمگین شدن هستند.

در چه مواقعی آستانه کنترل خشم پائین تر است

زمانی که فرد با ناکامی و شکست مواجه بوده یا دچار مشکلات مالی باشند، زمانی که احساس کند با او منصفانه و عادلانه برخورد نشده، زمانی که فرد برای مدت زمان طولانی دچار استرس باشد، زمانی که فرد احساس ضعف و ناتوانی کند یا با چندین مشکل به طور همزمان مواجه گردد، وقتی که به یک بیماری مزمن و سخت مبتلا بوده یا احساس درد دارد و احساس خستگی می کند و یا زمانی که از سوی دیگران تحقیر می شود آستانه برانگیختگی خشم به میزان بیشتری پایین می آید.

روش های کنترل خشم

بهتر است برای کنترل خشم مهارتهایی را بشناسیم و مانع استمرار رفتارهای پرخاشگرانه شویم و احساسات خود را که باعث خشم می شود بشناسیم پیامدهای احتمالی رفتار پرخاشگرانه خود را برای خود و دیگران بشناسیم، مکانیزم مقابله با خشم را تمرین کنیم و به طور کلی آرامش آموزی، بازسازی شناختی، تغییر تفکر، تخلیه انرژی، توانایی حل مسئله و تغییر محیط از مهمترین روش ها برای کنترل خشم می باشد.

وقتی خشمگین و عصبی می شویم افکارمان بسیار اغراق آمیز شده و به صورت کاملا نمایشی می گردد، در این حالت بهتر است از راههایی جهت مهار آن استفاده کنیم، مثلا به جای اینکه بگوییم "چقدر وحشتناک!" یا "بدبخت و بیچاره شدم" به خودتان بگویید: "این مسئله من را ناراحت کرد اما دنیا که به آخر نرسیده و عصبانی شدن من هم مشکل را حل نمی کند."

در زمان عصبانیت بهتر است این کارها را انجام ندهیم:

دیگران را مسخره نکنید ؛ از مسائل فرار نکنید  (مثلا نگوئید: نمی خواهم صدایت را بشنوم)؛  تعمیم ندهید (تو همیشه دیر می آیی)؛ بر حرف خود پافشاری و اصرار نکنید (همین که گفتم)؛ به گذشته برنگردید (حرفی که دیروز زدی را فراموش نمی کنم)؛  تهدید نکنید (اگر دوباره تکرار کنی من میروم)؛ وقفه ایجاد کنید و به سرعت واکنش نشان ندهید (من خیلی سریع می روم)؛ توهین نکنید (تو آدم ترسو و بدبختی هستی)؛ و هیچ کس را با الفاظ توهین آمیز صدا نکنید.

همچنین برای پیشگیری از بروز خشم و مدیریت آن، سعی کنید با دیگران همدردی کنید، خودتان را چند لحظه به جای طرف مقابل قرار داده سعی کنید دیگران را ببخشید، سرزنش کردن را متوقف کنید و به فکر انتقام و تلافی کردن نباشید، به ویژگی مثبت خود و کارهایی که قبلا فرد خطاکار برای شما انجام داده خوب فکر کنید.